Bakır, yüksek iletkenliği, esnekliği ve korozyon direnci sayesinde endüstride en çok talep edilen metallerden biridir. Bu durum, bakır hurdasını da en değerli hurda türü yapar. Ancak, tüm bakır hurdaları aynı fiyata sahip değildir. Değeri, saflığına, formuna ve işlenme durumuna göre değişen farklı sınıflara ayrılır.
İşte başlıca bakır hurda çeşitleri ve bu değerli malzemenin fiyatını belirleyen kritik faktörler:
1. Ana Bakır Hurdası Çeşitleri (Sınıfları)
Hurda piyasasında, bakırın saflığına göre belirlenen ve fiyat hiyerarşisinin temelini oluşturan üç ana kategori bulunmaktadır:
A. Soyulmuş (Lama) Bakır Hurda (En Yüksek Değer)
Tanım: %99.9 saflığa en yakın olan, parlak ve somon pembesi rengindeki bakırdır. Genellikle yalıtım malzemesi (izolasyon) tamamen soyulmuş kalın elektrik kablolarından, enerji baralarından veya kalın borulardan elde edilir.
Özellik: Yabancı madde (lehim, boya, plastik) içermez. Yüksek saflığı nedeniyle doğrudan eritilmeye uygundur.
Kullanım: En kaliteli bakır ve alaşım üretiminde kullanılır.
B. Bobin/Yanık Bakır Hurda (Orta Değer)
Tanım: Motor, jeneratör, transformatör veya bobinaj sargılarından çıkarılan ince telli bakırdır.
Özellik: "Yanık" terimi, izolesinin yakılarak temizlenmiş olmasını ifade eder. Bu işlem, saflığı artırır ancak yakma işlemi sırasında bakır oksitlenebilir ve saflığı Lama Bakıra göre biraz düşebilir.
Kullanım: Çeşitli alaşımların ve orta kaliteli bakır ürünlerinin üretiminde kullanılır.
C. Kırkambar Bakır Hurda (Karışık/Düşük Değer)
Tanım: Farklı saflık ve boyutta, karışık halde bulunan bakır parçalarıdır. İnce borular, klima boruları, küçük tesisat parçaları, armatürler, kaplama bakırlar veya az miktarda lehim, plastik, yağ içeren bakır atıkları bu sınıfa girer.
Özellik: Yüksek oranda kontaminasyon (yabancı madde) içerme riski yüksektir. Geri dönüştürülmeden önce ek temizlik ve ayırma maliyeti gerektirir.
Kullanım: Döküm ve düşük kaliteli alaşım üretiminde kullanılır.
2. Bakır Hurdasının Değerini Belirleyen Kritik Faktörler
Bakır hurdasının piyasa fiyatı, sınıflandırmanın ötesinde, hem küresel hem de yerel birçok dinamikten etkilenir:
Küresel Piyasa ve Hammadde Faktörleri
LME Fiyatları: Bakır hurda fiyatları, Londra Metal Borsası (LME)'ndaki saf bakır fiyatları ile direkt olarak bağlantılıdır. LME'deki her yükseliş, hurda fiyatlarını da yukarı çeker.
Küresel Talep: Elektrikli araçlar, yenilenebilir enerji altyapısı ve inşaat gibi bakıra bağımlı sektörlerin talebi arttıkça fiyatlar artar.
Döviz Kuru: Türkiye gibi hurda fiyatlarının USD bazında belirlendiği piyasalarda, Dolar/TL kurundaki değişimler, TL cinsinden fiyatları doğrudan etkiler.
Saflık ve Kontaminasyon (En Önemli Kriter)
İzoleli vs. İzolesiz: Yalıtımı (izolasyon) tamamen soyulmuş (izolesiz) bakır, alıcıya en az işleme maliyeti sunduğu için her zaman izoleli kabloya göre çok daha yüksek fiyattan alınır.
Yabancı Maddeler: Lehimli, boyalı, yağlı veya demir, pirinç gibi diğer metallerle karışık (kontamine) bakır, saflaştırma maliyetini artırdığı için daha düşük fiyatlandırılır.
Örneğin, klima borularından çıkan bakır, pirinç bağlantı parçalarından veya yağdan ayrıştırılmalıdır.
