Sarı (Pirinç) Hurdası Nedir ve Nerelerde Bulunur?
Musluklar, vanalar ve su saatleri gibi birçok malzemede kullanılan sarı (pirinç) hurdası, geri dönüşümde değerli bir metaldir. Sarı hurdasının özelliklerini ve nerelerden temin edilebileceğini inceliyoruz.
Sarı hurda, geri dönüşüm sektörünün en değerli ve yaygın metallerinden biri olan Pirinç malzemesinin atık veya kullanım ömrünü tamamlamış haline verilen isimdir.
Pirinç, estetik sarı rengi ve üstün fiziksel özellikleri sayesinde çok geniş bir kullanım alanına sahiptir.
Hurda Sarı (Pirinç) Nedir?
Pirinç, temel olarak bakır ve çinkonun karıştırılmasıyla elde edilen bir alaşımdır.
Alaşımsal Yapı: Ana bileşenleri bakır (Cu) ve çinko (Zn)'dur. Pirincin sarı rengini alması, bakırın kırmızı rengine çinko eklenmesiyle gerçekleşir.
Değer Belirleyici Faktör: Alaşımdaki bakır oranı ne kadar yüksekse, hurdanın rengi o kadar kırmızıya yakın olur ve dolayısıyla piyasa değeri de o kadar artar. (Örneğin, MS-70 pirinçte %70 bakır bulunur ve bu, onu en değerli türlerden biri yapar.)
Temel Özellikleri: Pirinç, korozyona (paslanmaya) karşı dirençlidir, kolay işlenebilir (döküm ve işçilik kolaylığı) ve yüksek dayanıklılığa sahiptir. Bu özellikleri sayesinde birçok alanda tercih edilir.
Sarı Hurdanın (Pirinç) Başlıca Kaynakları ve Çeşitleri
Pirinç hurda, genellikle dayanıklılığın, korozyon direncinin ve estetik görünümün önemli olduğu yerlerden elde edilir. İşte en yaygın bulunduğu yerler ve çeşitleri:
| Hurda Türü | Kaynak ve Kullanım Alanı | Değerlendirme |
|---|---|---|
| Musluk, Vana ve Bataryalar | Sıhhi tesisat sistemlerinin temel elemanlarıdır. Korozyon direnci nedeniyle yaygın kullanılır. | Yüksek, temiz ve ayrıştırılmış oldukları sürece. |
| Su Saatleri ve Sayaçlar | Su ve gaz sayaçlarının iç mekanizmaları ve gövdeleri pirinçten yapılır. | Yüksek, içerideki mekanik parçaların ağırlığı nedeniyle. |
| Araiş Pirinç (MS-70, MS-64, MS-58) | Levha, çubuk, profil ve döküm parçalarının üretim aşamasında çıkan fireler ve kesim artıklarıdır. En saf ve homojen hurda türlerindendir. | En Yüksek. Yüksek ve bilinen bakır oranı sayesinde en değerlidir. |
| Sarı Talaşı | Torna, freze veya diğer işleme tezgahlarında pirinç parçaların işlenmesi sonucu çıkan yongalar ve talaşlar. | Orta-Yüksek. Yağ ve kir oranına göre değeri değişir. |
| Oto Radyatör Hurdası | Eski araçların soğutma sistemlerinde kullanılan radyatörlerin petek ve depo kısımları (özellikle eski tip radyatörler). | Orta. Genellikle lehim ve diğer metallerle karışık olduğu için temizleme gerektirir. |
| Kırkambar Sarı Hurda | Birbirine karışmış, farklı alaşım ve kalitedeki küçük pirinç parçaların genel adıdır. (Kilitler, anahtarlar, menteşeler, kapı kolları vb.) | Orta. Alaşım bilinmediği ve kirlilik içerdiği için fiyatı düşüktür. |
| Dekoratif Eşyalar | Avizeler, şamdanlar, süs eşyaları, heykeller, madalyalar ve bazı müzik aletleri (trombon, trompet). | Çeşitlilik gösterir, genellikle kırma ve döküm hurda grubuna girer. |
| Elektrik ve Elektronik Parçalar | Bazı konektörler, fişler, terminaller ve elektrik sigortaları. | Çoğunlukla küçük miktarlarda bulunur. |
Sarı Hurda Fiyatını Belirleyen Kriterler
Sarı hurdanın kilogram fiyatı, sabit olmayıp sürekli değişen ve aşağıdaki faktörlere bağlı olan bir değerdir:
Bakır Oranı: En önemli faktördür. Bakır yüzdesi ne kadar yüksekse (MS-70 > MS-64 > MS-58) fiyatı o kadar yüksektir.
Hurdanın Türü (Saflık): Araiş hurda (yüksek saflık) her zaman Kırkambar hurda (karışık, düşük saflık) veya talaştan daha değerlidir.
Temizlik ve Kirlilik: Hurdanın üzerinde boya, plastik, demir, paslanmaz çelik gibi yabancı maddelerin olmaması fiyatı artırır. Talaşın kuru ve yağsız olması da önemlidir.
Küresel Metal Borsası: Bakır ve çinko gibi ana metallerin uluslararası piyasa fiyatları, sarı hurda fiyatını doğrudan etkiler.
Miktar (Tonaj): Yüksek tonajlı alımlarda birim fiyat genellikle daha rekabetçi ve avantajlı olabilir.
Sarı hurda, yüksek geri dönüşüm değeri sayesinde hem çevreye hem de ekonomiye önemli katkılar sunan kıymetli bir metal atığıdır.
